Phénoclim programa zientifikoa eta pedagogikoa da, eta klimaren aldaketak mendietako faunan eta landaretzan duen eragina baloratzen laguntzera gonbidatzen du jende guztia. CREA Mont-Blanc (Centre de Recherches sur les Écosystèmes d 'Altitude) ekimenak Alpeetan 2014an hasi zuen programa bi diziplina zientifikotan oinarritzen da: FENOlogia eta KLIMAtologia, naturaren erritmoak agerian uzteko. Mendikate ezberdinetan bildutako datuek, urteko urtaro bakoitzean ekosistemen funtzionamendua hobeto ulertzeko aukera ematen diete ikertzaileei, horrela, klimaren aldaketek ingurumenean duten eragina aztertu ahal izateko.
Pirinioetan, Phénolcim CREA Mont-Blanc -ek eta Réseau Education Pyrénées Vivantes-ek (Pirinioak Bizirik Hezkuntza Sarea) elkarrekin animatzen dute, Ligue pour la protection des oiseaux-ek (Hegaztiak Babesteko Liga) koordinatuta, Conservatoire botanique national des Pyrénées et de Midi-Pyrénées (Pirinioetako eta Midi-Pyrénées-etako Kontserbatorio Botaniko Nazionala) buru duen FLORAPYR programaren esparruan, eta Pirinioetako Lan Komunitatearen gidaritzapean dagoen OPCC2 proiektuaren bitartez.
Azterketa fenologikoetan, izaki bizidunetan gertatzen diren urtaroen araberako gertaerak ebaluatzen dira. Phénoclim programaren esparruan, behatzaileek zenbait landare-espezieren bilakaera fenologikoaren jarraipen arretatsua egiten dute (kimualdien irekiera, loratze eta hostoen kolore aldaketa data) urtaroetan zehar.
Pirinioetako mendietan ohikoak diren 13 zuhaitz eta landare espezie proposatu dira jarraipena egiteko:
Izena gaztelaniaz |
Izen zientifikoa |
Izena frantsesez |
Izena katalanez |
Izena okzitanieraz |
Izena euskaraz |
Izena ingelesez |
Abedul común |
Betula pendula Roth. |
Bouleau verruqueux |
Bedoll comú |
Bedoth blanc |
Urki dilindaria |
Silver birch |
Abedul pubescente |
Betula pubescens Ehrh. |
Bouleau pubescent |
Bedoll pubescent |
Bedoth pelut |
Urki iletsua, urki zuria |
Downy birch |
Abeto |
Abies alba Mill. |
Sapin pectiné |
Avet |
Avet |
Izei zuria |
Silver fir |
Abeto rojo |
Picea abies (L.) H.Karst |
Épicéa commun |
Avet roig |
Avet de nadau, faus-avet |
Izei gorria. |
European spruce |
Alerce |
Larix decidua Mill. |
Mélèze d’Europe |
Alerç |
Mèlze, mèuze, |
Alertze europarra |
European larch |
Avellano |
<em>Corylus avellana L. |
Noisetier |
Avellaner |
Mata, averanèr, averassèr |
Hurritza |
Common hazel |
Fresno |
Fraxinus excelsior L. |
Frêne |
Freixe |
Frèisho, heréisho, herèisho |
Lizar arrunta |
Common ash |
Haya |
Fagus sylvatica L. |
Hêtre |
Faig |
Fag, hau, hai |
Pagoa |
Common beech |
Lila |
Syringa vulgaris L. |
Lilas commun |
Lilà comú |
Lilàs |
Lila |
Lilac |
Pino rojo |
Pinus sylvestris L. |
Pin sylvestre |
Pi roig |
Pin roi, pin arroi |
Ler gorria |
Scots pine |
Primavera |
Primula veris L. |
Primevère officinale |
Cucut |
Èrba cocuda, primavèra |
Sudaberri lorea usainduna |
Common cowslip |
Serbal de cazadores |
Sorbus aucuparia L. |
Sorbier des oiseleurs |
Moixera de guilla |
Besurt |
Otsalizarra. |
Rowan |
Uña de caballo |
Tussilago farfara L. |
Tussilage |
Pota de cavall |
Huelha de canard, pè d'aso |
Eztul-belarra |
Coltsfoot |
Espezieen behaketa-fitxak kontsultatzea
Gure inguruan dauden zuhaitzak eta jarraipen-programan sartutako gainerako landareak erraz beha daitezke, baldin eta egoera fenologiko garrantzitsuak bereizten dituzten xehetasunei erreparatzen bazaie.
Landaretza behatzeko prozesuan parte hartzeko, etapa batzuk jarraitu behar dira:
Hasteko, zehatz-mehatz hautatu eta deskribatu beharko dugu aukeratutako behaketa-eremu zehatza (zuen lorategia, zuen etxetik gertu dagoen baso bat…), gutxienez ekimen horren testuinguruan aztertutako 13 landare espezieetatik hiru landare edo zuhaitz dituena. Urtaroetan zehar ezagutuko ditugula ziur egoteko aukeratu diren aleak markatu ondoren, nahikoa izango da Phénoclimen webgunean behaketa-eremuari buruzko informazio eremuak (altitudea, esposizioa, etab.) eta hautatutako espezieak sartzea.
Udaberrian eta udazkenean, jarraipena egiteko, astean behin aukeratutako lekura joan beharko duzue, bilakaera behatzeko eta protokoloan deskribatutako bilakaera fenologikoko egoerak (ernalketa, loraketa, hostoen garapena) zein egunetan ikusi dituzuen jasotzeko. Jarraipen-protokoloko argazkiek eta Informazio gehigarriak jarraipena behar bezala egiten lagunduko dizuete.
Kontsultatu hemen landareen jarraipenerako protokoloa
Oharrak errazago bidaltzeko, Phénoclim aplikazioa deskargatzera gonbidatzen zaituztegu. Aplikazio horri esker, datuak denbora errealean bidaliko dizkiegu programako teknikariei, balioztatzeko eta, ondoren, bistaratzeko tresnan sartzeko.
Phénoclim-eko Intermassiu programaren (Alpeak, Korsika, Jura, Erdialdeko Mendigunea, Pirinioak, Vosgoak) koordinazio orokorra: CREA Mont-Blanc 04 50 53 45 16, helbide elektronikoa
Pirinioak Phénoclim-en erreferentziazko estruktura zientifikoa: Conservatoire botanique national des Pyrénées et de Midi-Pyrénées 05 62 95 85 30, helbide elektronikoa
Pirinioetako Phénoclim programaren koordinazioa: Réseau Education Pyrénées Vivantes 05 62 97 27 02, helbide elektronikoa
Jarri harremanetan programaren tokiko dinamizatzailearekin!
Nafarroa: Mendikate, helbide elektronikoa
Aragoi: Pirinature, helbide elektronikoa
Katalunia: Verd e Blu, helbide elektronikoa (val d’Aran) eta Taiga, helbide elektronikoa (Catalunya)
Andorra: Institut d’Estudis Andorrans, helbide elektronikoa
Pyrénées-Orientales: Fédération des Réserves Naturelles Catalanes, helbide elektronikoa
Ariège: Oxalys Randonnée, helbide elektronikoa (Couserans) eta Observatoire de la montagne, helbide elektronikoa (vallée de l’Ariège)
Haute-Garonne: Pays de l’ours ADET, helbide elektronikoa
Hautes-Pyrénées : CPIE Bigorre-Pyrénées, helbide elektronikoa
Pyrénées-Atlantiques: Education Environnement 64, helbide elektronikoa
Urtea | Udaberria | Udazkena |
2018 | Deskargatu | Deskargatu |
2019 | Deskargatu |
Informazio gehiago hemen: https://phenoclim.org/accueil/observations-phenoclim/
Avenida Nuestra Señora de la Victoria, 8
22.700 - Jaca
Huesca - Espainia
+34 974 36 31 00
info_opcc@ctp.org