Hitz gutxitan, Marta Subirà i Roca

Joan den abuztuaren 1ean Kataluniako Parlamentuan Klimaren Aldaketari buruzko Legea onartu zen; lege horrek Europar Batasuneko legeriatik eratorritako oinarriak onartzen ditu, eta tresna hori Katalunian arautzeko funtsezko elementuak egituratzen ditu.

Klimaren Aldaketarako Pirinioen Behatokitik, lehenik eta behin, zorionak eman nahi dizkizuegu urte askotako lanaren fruitu honengatik, eta galdera batzuk egin nahi dizkizuegu.

Pirinioetako mendi-hedadura handia du Kataluniako lurraldeak, eta, bertan, klimaren aldaketaren ondorioak mendikoak ez diren beste eremu batzuetan baino agerikoagoak dira. Pirinioetan ekosistema sentsibleak, landaretza eta fauna espezie endemikoak, biosferaren erreserbak, ibaien burualdeak eta ur-erreserbak daude, beste altxor natural askoren artean. Baina Pirinioek klimaren aldaketaren aurrean urrakorrak diren populazioa eta ekonomia ere badituzte. Klimaren Aldaketaren Lege hau onartzeak nola eragin dezake Pirinioetako lurralde menditsuan?

Legearen atarikoan, zehazki, Kataluniak Klimaren Aldaketarako Pirinioen Behatokian duen parte-hartzea azpimarratzen da. Arrazoia nahiko sinplea da: Pirinioak dira klimaren aldaketaren eraginak gehien jasaten dituzten lurraldeetako bat. Hala zehazten dute Kataluniako Klimaren Aldaketari buruzko Hirugarren Txostenak eta Klimaren Aldaketara Egokitzeko Kataluniako Estrategiak (ESCACC). Klimaren aldaketa arintzera eta horretara egokitzera bideratutako neurriak ezartzen ditu legeak, eta, ondorioz, lurralde ahulenak eta sektore sozioekonomikoak erresilienteagoak izan daitezen jarraitu beharreko bidea markatzen du. Legearen kapitulu oso batek ezartzen du sektore-politikek nola integratu behar duten egokitzapena plangintzaren eta programazioaren hainbat arlotan, hala nola nekazaritza eta abeltzaintza, uraren kudeaketa, bioaniztasuna, basoak eta baso-kudeaketa, energia edo turismoa, denak mendigunean presente dauden jarduerak. Eta erabakigarriena: Funts klimatikoaren sorrera, legeak ezarritako zerga berriez elikatuko dena, lurraldean klimari buruzko ekintzak, neurriak eta politikak gauzatzea ahalbidetuko duena. Beste modu batera esanda: helburuak ditugu, ezagutzak ditugu eta Katalunian legea bideragarri egiteko funtsak ditugu.

OPCC Kataluniako erakunde askorekin elkarlanean ari da, Pirinioetako Lan Elkarteko kide diren lurralde guztien ezagutza kapitalizatzeko asmoz. Hain zuzen ere, lankidetza hori oso baliotsua da Klimaren Aldaketaren Kataluniako Bulegoarekin eta Kataluniako Meteorologia Zerbitzuarekin. Zer rol jokatu dute eta jokatuko dute horrelako erakundeek lege berriaren esparruan?

OCCC indartu egin da klimari buruzko politiketako erreferentziazko unitate gisa, 2006az geroztik egindako lan bikainari esker. Errefortzu horrek erantzukizun eta zeregin berriak dakartza, atmosferara egindako isurketen eta Kataluniako CO2 hustubideen inbentarioa egitea, besteak beste. SMCri dagokionez, legeak, 12. artikuluan, erakunde horrek hamarkadetan egindako lana aitortzen du, eta Kataluniako klimaren proiekzioak egiteko eta berrikusteko agintzen dio.

Klimaren aldaketaren aurkako borrokan eta haren eraginetara egokitzean, eskualdeek gero eta rol garrantzitsuagoa betetzen dute. Parisko Akordioak behin betiko testuan sinatu ez duten aldeen rol hori aitortzen du, hau da, eskualdeena, hiriena eta estatuz kanpoko beste eragileena. Pirinioetako Behatokian parte-hartze aktiboaz gain, Katalunia aktiboa al da nazioarteko beste sare batzuetan?

Gaur egun, Katalunia, Climate Group-eko Estatuen eta Eskualdeen Aliantzaren lehendakaritza europarra duenetako bat da. Aliantza horrek mundu osoko estatuen eta eskualdeen ahots kolektiboa sustatzen du, eta anbizio handiagoa bultzatzen du nazioan eta nazioartean klimaren aldaketaren aurkako borrokan. Katalunia Under2Coalition-en parte da, munduko lidergoaren eremuan 135 gobernu baino gehiago biltzen dituen lankidetza-hitzarmena, 2050ean tenperaturaren igoera 2 gradutik beherakoa eta zero emisiotik beherakoa izatea lortzea helburu duena. Bestalde, Kataluniak Garapen Iraunkorraren aldeko Eskualdeko Gobernuen Sarea (nrg4SD) gidatzen duen RegionsAdapt ekimena sustatu du, eskualde-mailan egokitzeko ahaleginei laguntza eta informazioa emateko konpromiso globala.

Klimaren aldaketara egokitzeko estrategien alderdi eztabaidagarrienetako bat ondorengo jarraipena eta ebaluazioa da. Kataluniak dagoeneko plazaratu du Klimaren Aldaketara Egokitzeko Kataluniako Estrategiaren lehen jarraipen eta ebaluazio txostena. Kataluniako esperientzian oinarrituta, zer aholku emango zenieke lurralde azpi-nazionalei beren estrategia propioen jarraipena eta ebaluazioa errazteko?

Beti da zaila aholkatzea, batez ere klimaren aldaketaren eraginetara egokitzeaz hitz egiten dugunean, egokitzapenak oso osagai lokala baitu. Dena den, gure esperientziatik abiatuta, eta metrika homologaturik ez badago ere –mitigazioa ez bezala–, ahalegina egin behar da egokitzapenerako neurrien aurrerapena kuantifikatzeko eta, aldi berean, neurri horien eraginkortasunaren azterketa kualitatiboa egiteko, neurri horiek aplikatzeko dauden oztopoak edo/eta gabeziak bilatuz. Funtsezko kontu bat argi daukagu: klimaren aldaketaren eraginetara egokitzea aukera bikaina da, egin behar dela badakiguna eta, arrazoi batengatik edo bestearengatik, egin ez duguna edo behar besteko intentsitatez eta erabakitasunez hasi ez duguna egiteko.

Pirinioak mugak ulertzen ez dituen bio-eskualdea dira eta, hala ere, Pirinioetako lurralde bakoitzak bere planak, edo klimaren aldaketarekin erlazionatutako legeak ditu. Beraz, zure ustez, mugaz gaindiko lankidetzari esker imajina liteke etorkizunean Klimaren Aldaketara Egokitzeko Pirinioetako Estrategia?

Ez da bakarrik irudikatu behar dugula, beharrezkoa da: Pirinioak ez dira bakarrik bioaniztasun handiko guneak; ur fabrika ere badira, eta jendeak bizi, kudeatu, bizimodua atera eta despopulazioa saihestu behar duen lurraldea ere bada. Lurralde honetan lehen aipatzen nuen aukera eskaini behar da: nekazaritza berri bat, energia ekoizteko eta kudeatzeko modu berri bat, mendikatearen berezitasuna aitortuko duen turismoa, basoaren kudeaketaren alde egingo duen abeltzaintza, eta abar.

OPCCren eginkizunetako bat ezagutza zientifikoa sortzea eta zabaltzea da, egokitzeko neurriak ezartzeko eta klimaren aldaketaren eraginak mugatzeko, edo batzuetan, baita horiek aprobetxatzeko ere. Zer esperientzia duzue Katalunian Pirinio guztietan erreplika litezkeen sektore jakinekin elkarreraginean?

Hainbat Life proiektutan parte hartu dugu, hala nola Life MEDACC proiektuan (horren koordinatzaileak gara), edo Life EBRO ADMICLIM edo Life CLINOMICS proiektuetan (bertan bazkide onuradunak gara). Horri esker, lan-dinamikak ezar ditzakegu lurraldeko hainbat eragilerekin: nekazariekin, abeltzainekin, basoen jabeekin, turismo-enpresariekin, tokiko administrazioekin, GKEkin, ureztatzaileen komunitateekin, etab. Ezinbestekoa da eztabaidarako eta informazioa eskualdatzeko guneak irekitzea, Aurrera eraman beharreko neurriak ahalik eta gehien adosteko, arrakastarako bermearekin.

Azken batean, nola imajinatzen duzu OPCCren etorkizuna?

Berezko entitate juridikoa duen behatoki bat irudikatzen dut, monitorizazio-sare zabal bat edukitzeko, mantentzeko eta ustiatzeko gai dena ikerketa-zentroekin lankidetzan, diagnostiko sektorialak egin eta ekintza klimatikorako beharrezko neurriak ezarri eta bultzatzeko, Pirinioetako eragileen inplikazioarekin. Erreferentea izango gara munduko gainerako mendilerroentzat, ez dugu zalantzarik.