Kataluniako Pirinioetako zohikaztegi sistemen kalitatea babesteko eta hobetzeko ekintzak, GREEN proiektuaren barruan.

Pirinioetako mendilerroa bioaniztasun-erreserba handia da, eta ingurune naturalen eta aparteko espezieen aniztasun handia du ezaugarri. Espazio natural babestuetan ezin hobeto adierazten dira ingurune eta espezie horiek.
Antzeko ingurune naturalak eta habitatak edo antzeko espezieak kontserbatzeko arazoak daudenez, edo ingurumena babesteko ekimen osagarriak daudenez, gune natural horiek lankidetzan aritu dira, 2016ko ekaina eta 2019ko maiatza bitartean GREEN proiektua abian jartzeko: “Pirinioetako Espazio Naturalak kudeatzea eta sarean jartzea”. Proiektu hori REPLIMekin, koordinatzen da, OPCC2rekin, erlazionatutako goi-mendiko lakuei eta zohikaztegiei buruzko beste POCTEFA proiektu batekin. 2017ko uztailean, OPCCk lehen koordinazio-bilera antolatu zuen, sinergiak sustatzeko eta ur-sistema horien azterketan eta jarraipenean ahaleginak bikoiztea saihesteko.

Kataluniako Pirinioei dagokienez, 2017ko udan zohikaztegi-sistemei buruzko hainbat ekintza abiarazi ziren Kataluniako bi eremu babestutan: Alt Pirineu Parke Naturalean (EA) eta Sant Maurici Aigüestajos i Estany Parke Nazionalean (PNAESM). Ekintza horien helburua oso bereziak diren zohikaztegi-sistema batzuk gehiegizko artzaintzatik babestea da, eta, aldi berean, sistemen epe laburreko erantzuna aztertzeko monitorizazio zehatza egitea. Batez ere, azienda larria biltzen den herriak dira, batez ere behiak eta zaldiak. Ikus daitezkeen efektuak, belarra jatetik harago, hauek dira: gorozkien ekarpena, lurzoruaren trinkotze orokorra, eta landare-estalkian soilguneak irekitzea sistema edafikoa eta sustraiak haustearen ondorioz. Presio handieneko puntuetan, haustura hori orokortu egiten da, eta azalera lohitsu nabarmenak eratzen dira, higadura hidriko aktiboarekin eta oso landaredi sakabanatuarekin (1. irudia). Aipatutako aldaketek ondorioak dituzte zohikaztegi-sistemaren funtzionamendu hidrologikoan eta ziklo biogeokimikoetan, eta baita landare espezialista sentsibleen narriaduran ere.

GREEN proiektuan adostutako prozedurei eta Bartzelonako Unibertsitateko Geobotanika eta Landarediaren Kartografia Taldeak egindako plangintzari jarraituz, inplikatutako parkeek larreak hesola eta burdin hesi bidez gauzatutako bazterketa-eremuak gauzatu dituzte, edo, kasu batzuetan, artzain elektriko bidez (2. irudia). Oraingoz, PNAPeko lau herritan eta PNAESMeko batean jardun da, eta orain dela urtebete LIFE LimnoPirineus proiektuan egindako beste bat gehitu zaio (Estanyeres) (3. irudia). Itxitura horiek tamaina aldakorrekoak dira (500 m2 eta 1.200 m2 artekoak), udalerriaren arabera, eta kasu guztietan zohikaztegi-sistemaren zati bati dagozkie; horrela, sistemako habitatak artzaintzako bazterketa-eremuaren barruan zein kanpoan ordezkatuta egongo dira.

Udalerri guztietan landaredia aztertu da, inbentario espezifiko zehatzetan oinarrituta, eta hurrengo urteetan jarraipena egitea gomendatzen da, bai bazterketa-eremuaren barruan bai kanpoan. Ur freatikoaren maila eta propietate kimikoak ere aztertuko dira. Azterlan horren bidez, aipatutako taldeko ikertzaileok zohikaztegiak kontserbatzeko ekintzak era zientifikoan oinarritu nahi ditugu, eta baita mendiko ekosistemek lurraldearen erabileraren aldaketei ematen dieten erantzunari buruzko ezagutza eskuratu ere.